دلالت‌ های نصوص و دستورالعمل‌ های دعایی – مناسکی شیعه بر نظام تربیت اخلاقی

این پژوهش به بررسی دلالت‌های ادعیه وارده از امام سجاد (ع) و مناسک ماثور از امام صادق (ع) بر مؤلفه‌های اصلی نظام تربیت اخلاقی اختصاص دارد که با رویکرد کیفی و از نوع تحلیل اسنادی و با رهیافت استقرایی صورت پذیرفته است. امکان وقوع شناخت یقینی و انتقال آن، قرآن کتاب تحریف ناپذیر آسمانی، یافته‌های پژوهش در مؤلفه مبانی معرفت‌شناختی هستند. در زمینه مبانی هستی شناختی، وجود خداوند کامل مطلق، توحید، قضا و قدر الهی و بداء، سنخیت علی- معلولی، وجود تزاحم در عالم ماده. در حیطه مبانی دین‌شناختی حکمت و عدل الهی، خاتمیت اسلام، ولایت و امامت پیامبر اسلام و امامان و در زمینه مبانی انسان‌شناختی به یافته‌های ترکیب انسان از روح و بدن، تجرد و اصالت روح، تغییرپذیری تدریجی روح و بدن، تاثیرگذاری روح و بدن بر یکدیگر، وجود سرشتی مشترک در همه انسان‌ها، مختاربودن، خوددوستی، کمال جویی و هدفمندی انسان، کرامت تکوینی و اکتسابی و در چارچوب مبانی ارزش‌شناختی به و واقعی بودن ارزش در دانش‌های عملی و وابستگی همه ارزش‌های واقعی به ارزش هدف نهایی، می‌توان اشاره کرد. یافته‌های پژوهش در حوزه اصول تربیت اخلاقی عبارتند؛ اصل اولویت، اصل تناسب و اعتدال، اصل عبودیت و بندگی، اصل انطباق با اسلام، اصل توسل، اصل جامع‌نگری، اصل تدریج، اصل استمرار، اصل تکلیف به قدر وسع، اصل ایجاد انگیزش و اصل التزام به عمل. چهار دسته از روش‌های تربیت اخلاقی نیز شناسایی شدند که عبارتند؛ روش‌های شناختی(مانند بینش‌افزایی، غفلت زدایی) روش‌های انگیزشی (مانند محبت‌ورزی، عبرت‌آموزی) روش‌های رفتاری (مانند عبادات جوارحی، رفق و مدارا) و روش‌های ترکیبی(مانند استغفار، توسل). در نهایت نیز درصدد توصیفی از تراث دعایی – مناسکی به مثابه رویکردی در تربیت اخلاقی با بیان ویژگی‌های آن می‌باشد.

دانلود فایل