مدل فرايندي طلاق عاطفي بر اساس منابع اسلامي

خانواده به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی، با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که یکی از آن‌ها، طلاق عاطفی، به‌عنوان یکی از آسیب‌های جدی خانواده شناخته می‌شود. پژوهش حاضر باهدف تدوین مدل فرایندی طلاق عاطفی بر اساس منابع اسلامی و تعیین روایی محتوایی آن انجام شده است. این مطالعه به‌صورت ترکیبی (کیفی و کمی) طراحی و اجرا شد. در بخش کیفی، گردآوری داده‌ها در دو مرحله صورت گرفت. در مرحله اول، با استفاده از منابع لغت و اصطلاحات روان‌شناختی، 24 واژه و اصطلاح تخصصی لاتین و 112 مفهوم مرتبط با طلاق عاطفی در ادبیات معاصر شناسایی شد که پس از تطبیق با ادبیات کهن، به 37 مفهوم تقلیل یافت. در مرحله دوم، با بهره‌گیری از این مفاهیم و حوزه‌های معنایی مرتبط، 1812 آیه و روایت اسلامی بررسی شد. این متون طی فرایند غربالگری شامل ارزیابی ضعف کتاب و ارتباط مفهومی، به 376 روایت نهایی کاهش یافت. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی سیه و شانون (2005) به شیوه تحلیل عرفی و قراردادی انجام شد. در این فرایند، 376 کد اولیه شناسایی و به 287 کدباز متمرکز، 72 کد محوری، و 19 کد انتخابی به‌عنوان مؤلفه‌های اصلی تقلیل یافت که در نهایت منجر به طراحی یک مدل مفهومی برای طلاق عاطفی بر اساس منابع اسلامی شد. در بخش کمی، شاخص روایی محتوایی مدل با استفاده از نظرات 9 متخصص به روش نمونه‌گیری هدفمند و گلوله‌برفی ارزیابی شد. نتایج نشان داد مدل پیشنهادی شامل 6 مؤلفه هسته‌ای (تزلزل عاطفی، ناسازگاری، رویگردانی، متعهد نبودن، نافرمانی، و ناکارآمدی جنسی)، 9 مؤلفه زمینه‌ای (اختلاف سنی، ارتباط با نامحرم، ازدواج تحمیلی، دخالت دیگران در روابط، عدم کفویت، ویژگی‌های شخصیتی، سهل‌انگاری، مسائل اقتصادی، و زمینه‌های ژنتیکی)، و 4 پیامد (نفرت، خیانت، طلاق، و اختلال در کارکردهای اجتماعی) است. یافته‌های این پژوهش، زمینه مناسبی برای طراحی ابزارهایی مانند پرسشنامه مبتنی بر مدل، مداخلات درمانی، و بسته‌های آموزشی برای پیشگیری و مدیریت طلاق عاطفی فراهم می‌کند.

دانلود فایل