نظام تربیتی اخلاقی مبتنی بر رویکرد اخلاق تلفیقی با تاکید بر دیدگاه امام خمینی و ملامهدی نراقی

با توجه به گستردگی مباحث تربیت اخلاقی و رویکردهای اخلاقی مناظر با این رویکردها، این پژوهش در صدد است تا با توجه به رویکرد اخلاقی تلفیقی و تحلیل و تبیین نظرات دو تن از اندیشمندان این رویکرد، یعنی امام خمینی و مرحوم ملا مهدی نراقی، به استخراج آراء تربیتی آنان پرداخته و مؤلفه‌های اصلی یک نظام تربیت اخلاقی (اهداف، مبانی، اصول و روش‌ها) را به صورت یک مجموعه منظم و مدون تبیین و تدوین نماید. این پژوهش کیفی بوده و به لحاظ نوع آن توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر مطالعه کتابخانه‌ای است. برای تحقق این مهم، آثاری از این دو اندیشمند مانند شرح چهل حدیث، شرح حدیث جنود عقل و جهل و صحیفه امام، از امام خمینی و جامع السعادات مرحوم ملا مهدی نراقی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته و در بخش مبانی تربیت اخلاقی به مواردی چون ترکیب انسان از روح و بدن، تجرد و جاودانگی روح، دوگانگی وجود، کمال نفس، تربیت پذیری، اعتدال نسبی، ویژگی‌های فطری انسان، اراده و اختیار، عقلانیت اشاره کرد. وصول به خیر و سعادت، فناء ذاتی و صفاتی، توجه دادن به فضایل روحی و معنوی و جهان نورانی غیبی، هدایت در مسیر فطرت، تربیت افراد شایسته، اصلاح امور و تزکیه نفس از جمله مهمترین اهداف تربیت اخلاقی در منظر دو اندیشمند اخلاقی بوده است. در بخش اصول، این اصول شامل اصول عام و اصول خاص تربیت اخلاقی است در قسمت اصول عام تربیت اخلاقی خدا محوری، مداومت و استمرار، اختیار و آزادی، تغییر ظاهر و تحول باطن، تکریم انسان، اصل تدریج، اصل تعقل، اصل جامع نگری، اصل حریت و آزادگی خواهی و در قسمت اصول تربیت اخلاقی، اصل اعتدال، جهل زدایی، توجه به شرایط مناسب، توجه به مراحل رشد انسان در تربیت، اصل کمال قوای عملی و نظری نفس، اصل توجه به تفاوت‌های فردی، اصل تقدم اصلاح خود بر دیگران، تقدم تزکیه بر تعلیم، اولویت سنین نوجوانی و جوانی و لزوم همراهی تربیت قوای جسمی با قوای روحانی با هم مورد توجه این دو عالم اخلاقی قرار گرفت. روش‌های تربیت اخلاقی نیز به دو بخش کلی تقسیم شده‌اند. روش‌های عام تربیت اخلاقی شامل: ایجاد بینش صحیح، رفتن و مدارا، تکرار و تلقین، موعظه، تذکر و یادآوری نعمت‌های الهی، روبرو شدن با نتایج اعمال، تصحیح فکر و یا وهم زدایی، توبه، دعا. روش‌های خاص تربیت اخلاقی که خود شامل دو بخش است. روش‌های پرورش فضایل اخلاقی شامل: مشارطه، مراقبه، محاسبه، تحصیل توکل، تحصیل رضا، تحصیل تسلیم، تحصیل تواضع، تحصیل عفت، تحصیل یقه، تحصیل و حفظ اعتدال فضایل، تحصیل تفکر، تحصیل محبت پروردگار. روش الگویی و روش‌های ازاله رذایل اخلاقی شامل روش‌های عام و روش‌های خاص درمان رذایل قوه غضبیه، روش‌های درمان رذایل قوه شهویه و بوده است.

دانلود فایل