عزّت نفس معنوی و ساخت پرسشنامه آن بر اساس منابع اسلامی

بر اساس آموزه‌های اسلامی، احساس ارزشمندی، نقش بسزایی در اجتناب از گناه دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی عزّت نفس معنوی و ساخت پرسشنامه آن بر اساس منابع اسلامی انجام شد. ابتدا آیات و روایات مرتبط با احساس ارزشمندی و توانمندی معنوی، جمع‌آوری، دسته‌بندی و تحلیل شد و سازه‌ی عزّت‌نفس معنوی به معنای احساس ارزشمندی و توانمندی در بُعد معنوی شامل ده مؤلفه طراحی شد. مؤلفه‌ها عبارت بودند از: باور به توانمندی و جایگاه آدمی از سوی خدا، باور به ارزشمندی خویش بواسطه‌ی ایمان و عمل صالح، توکل و امداد الهی، احساس نزدیکی به خدا، ارتباط کریمانه با مردم، احساس بی‌نیازی از مردم، خویشتن‌پذیری، هدفمندی معنوی، یکپارچگی معنوی، احساس کنترل. سپس مؤلفه‌ها به همراه مستندات آنها به 18 کارشناس ارائه شد. کارشناسان روایی محتوای مؤلفه‌ها را تأیید کردند. سپس شاخصه‌های هر مؤلفه‌ تعیین و متناسب با هر شاخصه، گویه‌هایی طراحی شد. پرسشنامه اولیّه، به همراه پرسشنامه عزّت نفس (روزنبرگ، 1965) و سلامت معنوی (پولوتزین و الیسون، 1982) در بین 204 شرکت‌کننده که بصورت نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی از 6 دانشگاه‌ در دسترس قم و تهران انتخاب شده بودند، اجرا گردید. در تحلیل یافته‌ها از ضریب تشخیص، دشواری، همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی، ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته‌ها نشان داد پرسشنامه نهایی عزّت‌نفس معنوی شامل 7 مؤلفه: باور به توانمندی معنوی، توکل و امداد الهی، احساس نزدیکی به خدا، احساس کنترل، یکپارچگی معنوی، ارتباط کریمانه با مردم، خویشتن‌پذیری و 25 گویه در طیف لیکرت چهارتایی است. روایی سازه به روش تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی بررسی شد که مطلوب بود (0/97=CFI)، همچنین پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ (0/897) با استفاده از روش دو نیمه سازی، اسپیرمن (0/831) و گاتمن (0/825) بدست آمد. رابطه عزّت نفس معنوی با عزّت نفس (0/477) و سلامت معنوی (0/677) مثبت و معنادار بود (P<0/001)؛ بنابراین روایی همزمان پرسشنامه نیز نسبتاً مطلوب است.

دانلود فایل